We werken in Flevoland aan een toekomstbestendig landelijk gebied waar het goed wonen, werken, recreëren en voedsel produceren is. Met als hoofddoelen toekomstbestendige landbouw en herstel van de biodiversiteit. Tegelijk staan we als provincie ook voor de belangen van de mensen die hier wonen en werken én voor de (internationale) betekenis die Flevoland heeft als landbouw- en natuurgebied.
Perspectief Landelijk Gebied
De samenleving staat voor een aantal grote maatschappelijke uitdagingen waaronder de toekomst van het landelijk gebied. We moeten als overheid samen met de samenleving antwoorden vinden. In 2025 werken we verder aan het realiseren van onze ambitie voor het landelijk gebied. Onze ambitie is een toekomstbestendig, leefbaar en gezond landelijk gebied waar mensen goed kunnen wonen, werken, recreëren en voedsel produceren. Dat doen we opgavegericht en dus integraal en zoekend naar oplossingen op basis van vrijwilligheid.
Doelen Flevolands landelijk gebied
Ook in Flevoland zien we dat intensief land- en watergebruik en de verandering van het klimaat weerslag hebben op de kwaliteit van de natuur, de bodem, ons drinkwater en de lucht die wij inademen. Voor de toekomst van ons landelijk gebied zijn de belangrijkste hoofddoelstellingen:
- Toekomstbestendige landbouw;
- Herstel van biodiversiteit.
Tegelijk staan we als provincie ook voor de belangen van de mensen die hier wonen en werken én voor de (internationale) betekenis die Flevoland heeft op het gebied van landbouw en natuur. De balans die hiervoor nodig is, vraagt om intensieve samenwerking en kennisuitwisseling tussen alle gebiedspartners, inclusief onszelf. De oplossingen voor de vraagstukken zijn complex.
Het Rijk heeft in het hoofdlijnenakkoord aangegeven dat het Transitiefonds vervalt maar heeft wel bedragen opgenomen voor het landelijk gebied. Wij hebben – bij het opstellen van deze begroting - nog geen duidelijkheid hoe het Rijk deze middelen wil gaan inzetten. De opgaven in het landelijk gebied blijven staan. Aan de hand van de informatie het Rijk hierover in de tweede helft van 2024 geeft, bekijken we wat dat voor de activiteiten in 2025 betekent. Aan de hand van de informatie het Rijk hierover in de tweede helft van 2024 geeft, bekijken we wat dat voor de activiteiten in 2025 betekent.
Opgavegericht en integraal werken
Om onze ambities te realiseren werken we aan integrale oplossingen. De transitie van de Flevolandse landbouw, de natuur- en stikstofopgave, de urgentie om anders om te gaan met ons bodem- en watersysteem en de noodzaak om de uitstoot van broeikasgassen sterk te verminderen grijpen dusdanig in elkaar in, dat we deze allemaal in samenhang moeten beschouwen. De 'Omgevingsvisie' en 'Strategische Agenda Flevoland' zijn ons vertrekpunt en tegelijkertijd voeden wij die. Dit kan leiden tot aanpassingen. Grote (externe) ruimtelijke claims in het landelijk gebied nemen wij mee in de gebiedsgerichte aanpak landelijk gebied en stemmen wij af in het kader van de ruimtelijke puzzel (NOVEX).
We stemmen af met de andere grote maatschappelijke opgaven zoals 'Bouwen & Wonen', 'Energietransitie' en 'Digitalisering'. Dat geldt specifiek voor mogelijke gevolgen voor het landelijk gebied zoals wonen op erven, opslag van energie en plaatsen van kleine windmolens bij boerderijen.
Vanuit opgavegericht werken houden we coördinatie en sturing op de verschillende beleidsthema’s in het landelijk gebied zoals bodem, water, natuur, biodiversiteit, stikstof, landbouw, klimaat, recreatie en het beheer van onze eigen (vaar)wegen. Deze thema’s integreren we in zes onderdelen:
- Versnellen en versterken van de ontwikkeling naar toekomstbestendige en innovatieve landbouw;
- Stikstofreductie;
- Herstellen en versterken van de biodiversiteit in het landelijk gebied;
- Versterken van de biodiversiteit in bestaande natuurgebieden;
- Versterken van het bodem- en watersysteem
- Vervlechten van de relatie tussen landelijk en stedelijk gebied;
In 2025 zetten we de middelen die we van het Rijk krijgen in voor maatregelpakketten (koploperprojecten). Daarbij zoeken we ook afstemming met middelen uit onze eigen begroting en Europese geldstormen zoals LEADER en GLB.
Gebiedsgerichte aanpak
In 2025 stimuleren en faciliteren we initiatieven in het veld via een gebiedsgerichte aanpak waarbij we ervanuit gaan dat er tenminste vier grotere ontwikkelingen zijn. Samen met agrariërs, inwoners, (maatschappelijke organisaties) en anderen gaan we aan de slag met het realiseren van integrale oplossingen die bijdragen aan onze ambitie.
Toekomstbestendige landbouw
Het belang van de landbouw voor de economie, het onderwijs, de werkgelegenheid en de leefbaarheid van onze provincie staat buiten kijf. De landbouw is beeldbepalend voor ons landschap. De provincie is ontworpen voor de voedselproductie en heeft de beste landbouwgronden ter wereld. We lopen voorop met zowel innovatieve als biologische landbouw. Onze landbouwsector is een speler van wereldformaat. Tegelijkertijd zien we dat deze sector voor grote uitdagingen staat. Begin 2025 leggen we de samen met de landbouwsector opgestelde Visie op landbouw voor ter besluitvorming.
Visserij
Net als de landbouw zit de visserij in de genen van Flevoland. Ooit was Flevoland immers zee. In de loop van die lange historie heeft de visserij de nodige veranderingen ondergaan en diverse klappen geïncasseerd. Zowel landelijk als regionaal staat de visserij onder druk. Wij willen deze bedrijfstak voor Flevoland behouden, in balans met de natuur en we willen dat de Flevolandse visserij een duurzame toekomst heeft en dat ze (inter-)nationaal leidend blijft.
In ons land is Urk een plaats waar visserij een belangrijke drager van de lokale en regionale economie vormt, met clusters van aan visserij gerelateerde bedrijvigheid die zorgen voor veel werkgelegenheid en een belangrijke bijdrage aan de economie van Flevoland. De Flevolandse gemeente heeft een vooraanstaande positie in de blauwe economie. Met een groot aandeel in de Nederlandse vissersvloot en de grootste visverwerkingsindustrie van Nederland heeft Urk zich ontwikkeld tot een belangrijk centrum voor de Noord-Europese visserij. In verband met de voedselveiligheid zijn de korte ketens op Urk erop gericht om voedsel vanaf het schip met een korte doorlooptijd te verwerken.
De visserijsector zit in een transitie naar een kleinere, duurzamere, flexibelere en meer diverse vloot. En daarbij versterking en doorontwikkeling van de visverwerkende industrie. De uitdaging is om de sector stevig te houden, zodat er een gezond toekomstperspectief is en tegelijk wordt voldaan aan de groeiende vraag naar diverse, verse vis in het Noordwest-Europa voedselsysteem.
Duurzaam en verdienstelijk werken met vis, van schip tot schap. Het gaat daarbij om het aanpassen van vismethodieken maar ook om het inspelen op nieuwe innovatieve ontwikkelingen rond werken met vis. Dit doen we samen met de partners in het gebied onder andere binnen het Visserij ontwikkelplan en het actieplan Toekomstbestendige IJsselmeervisserij. Drinkwater- & energievraagstukken worden opgepakt vanuit hoofdstuk 2.3 (water) en hoofdstuk 2.4 (energie). Daarbij zal waar mogelijk gebruik worden gemaakt van (Europese) fondsen voor een financiële bijdrage aan de beoogde resultaten.
Voedsel
Voedsel en landbouw gaan hand in hand, zeker in Flevoland. Eten wordt geproduceerd en geconsumeerd. We zijn trots op de Flevolandse landbouwproducten die wereldwijd gewaardeerd worden en streven naar een stijgende waardering van eten uit eigen regio, met duurzame en toekomstbestendige voedselketens en een goede verbinding tussen de consument en boer. Samen met partners uit de hele provincie (en daarbuiten) werken we aan een innovatief, duurzaam en gezond voedselecosysteem in Flevoland.
Vanaf 2025 geven wij uitvoering aan het Actieplan ‘Naar een duurzame voedselketen’ waarbij we een extra impuls geven aan voedseleducatie. Met Horizon Flevoland wordt samengewerkt om technologische- en systeeminnovaties in de agrofood keten aan te jagen, te ondersteunen en economische kansen te benutten. Gedurende 2025 zullen de uitkomsten van de ‘Visie op landbouw’ en het Actieplan ‘Naar een duurzame voedselketen’ worden geïntegreerd en zal verkend worden hoe en welke (Europese) fondsen een financiële bijdrage kunnen leveren aan de beoogde resultaten.
Natuur en herstel biodiversiteit
In onze provinciale verantwoordelijkheid voor de ruimtelijke indeling van Flevoland zoeken we naar harmonie tussen wonen, werken, landbouw en natuur. Voor ons is de natuur niet het sluitstuk. Integendeel. Bij nieuwe ontwikkelingen wegen we alle belangen af inclusief die van de natuur, op zoek naar een balans tussen ecologie en economie. Onder invloed van (klimaat)veranderingen staat de natuur binnen en buiten de natuurgebieden onder druk. Perioden van extreme droogte worden afgewisseld met tijden van wateroverlast. Daarnaast staan de water- en bodemkwaliteit onder druk. Dat zijn factoren waar we in ons natuur- water- en bodembeleid rekening mee moeten en zullen houden. Versterken van de biodiversiteit is een van de doelen van ons Landelijk Gebied. We werken aan maatregelen die bijdragen aan het herstellen en versterken van de biodiversiteit. Daarbij zal waar mogelijk gebruik worden gemaakt van (Europese) fondsen voor een financiële bijdrage aan de beoogde resultaten.
Nationaal Park Nieuw Land
Onder onze regie werken we samen met de partners van Nationaal Park Nieuw Land (NP Nieuw Land) - op basis van het 'Handvest NP Nieuw Land' - aan het behoud en de verdere ontwikkeling van het park, dat zich kenmerkt als vogelparadijs van internationale betekenis en dat ook als zodanig kan worden beleefd. Voor de ontwikkeling van NP Nieuw Land wordt de 'Ontwikkelingsvisie Nationaal Park Nieuw Land' (2019) als inspiratiedocument en richtinggevend perspectief gebruikt.
De acht partners werken in verschillende projecten, rollen en samenstellingen samen, waarbij in het Handvest is bepaald dat de focus ligt op de volgende drie opgaven:
- Versterken en verbinden van natuur: de natuurwaarde is de drager van het nationaal park;
- Vergroten en versterken van natuurbeleving: mensen zijn van harte welkom en voelen zich welkom op die plaatsen waar de natuur dat dragen kan;
- Verbinden van natuur en samenleving: versterken van de betrokkenheid van de samenleving bij en realiseren van draagvlak voor de natuur. Het park zit in het hart van mensen.
De inzet van de provincie is met name gericht op het beleefbaar(der) maken van natuur binnen het park waar de natuur dat kan dragen en op het versterken van de verbinding tussen natuur en samenleving. In veel projecten die bijdragen aan deze doelstellingen neemt de provincie een initiërende en/of regisserende rol in de samenwerking.
Bij het versterken en verbinden van de natuur ligt het initiatief primair bij de gebiedseigenaren en heeft de provincie (die geen gebieden binnen NP Nieuw Land bezit) veelal een faciliterende rol door inzet van capaciteit en/of middelen. Een belangrijke uitzondering hierop is het project 'Oostvaardersoevers', dat integraal deel uitmaakt van de ontwikkeling van NP Nieuw Land. Flevoland is samen met Rijkswaterstaat initiatiefnemer van Oostvaardersoevers.
Nieuwe Natuur
Het 'Programma Nieuwe Natuur' is in 2024 definitief afgerond en afgewikkeld. De (resterende) middelen zijn conform PS-besluitvorming onderdeel van het 'Programma Flevoland Natuurinclusief'. Er zijn geen acties meer voor het 'Programma Nieuwe Natuur'.
Toelichting:
- Nog niet alle projecten die zijn voortgekomen uit het programma zijn volledig gerealiseerd. De initiatiefnemers geven hier uitvoering aan conform realisatieovereenkomsten en doen hier verslag over. Voor de betreffende projecten vindt nog een juridische eindafrekening plaats, die Gedeputeerde Staten (GS) te zijner tijd kunnen bekrachtigen.
- Binnen het programma is de realisatie van 104,5 ha NNN (compensatie) juridisch verplicht. De gronden hiervoor zijn verworven en de inrichting is gestart.
Stikstof
Wat betreft het provinciale stikstofbeleid houden we vast aan de Flevolandse Aanpak Stikstof (FAS) en de Wet stikstofreductie en natuurverbetering (Wsn). Het hoofddoel van onze stikstofaanpak is het vinden van een nieuwe balans tussen economie en ecologie. Concreet betekent dit dat wij niet strenger dan het Rijk zullen zijn en dat we, in lijn met de Wsn, het jaar 2035 als stikstofdeadline hanteren. We geven daarbij prioriteit aan de PAS problematiek. En we gaan verder met de gebiedsgerichte aanpak Oostrand Noordoostpolder.
Water
Waar water er altijd in overvloed was, komen de grenzen van ons watersysteem in zicht. Soms is het te droog, dan weer te nat, de behoefte aan water groeit en het aanbod niet. De waterkwaliteit staat onder druk en de deadline van de Europese Kaderrichtlijn Water (2027) nadert. Onder meer door veranderingen in het klimaat en processen als bodemdaling wordt het steeds moeilijker om de hoeveelheid en kwaliteit van het water te beheersen. Hoe snel die grenzen worden bereikt, hangt ook af van de keuzes die we nu maken. Daarom willen we bij de keuzes voor de inrichting van ons gebied goed rekening houden met de effecten op de Flevolandse waterhuishouding op langere termijn. Het uitgangspunt daarbij is dat de draagkracht van ons bodem- en watersysteem medebepalend is voor de ruimtelijke ontwikkeling.
Zoetwaterbeschikbaarheid, bodemdaling, de kwaliteit van (grond)water en drinkwatervoorziening zijn de komende periode belangrijke thema's die spelen in provincie Flevoland. We gaan onder andere aan de slag met de wateroverlastproblematiek, in nauwe samenwerking met het waterschap. De provincie stelt de kaders waarbinnen Waterschap Zuiderzeeland zijn werk doet. Daarbij is het uitgangspunt dat provincie Flevoland een robuust, veilig en schoon (drink-)watersysteem behoudt. Een watersysteem dat bijdraagt aan onze ambities en de maatschappelijke opgaven op het gebied van samenlevingsopbouw, energie en landelijk gebied. Verder werken we aan de bodemdalingsproblematiek in het kader van de gebiedsgerichte aanpak.
Waterveiligheid
We dragen bij aan het in stand houden van veilige dijken, bevorderen van de waterveiligheid en meekoppelen van andere ambities bij dijkversterkingsprojecten. Daarnaast wordt invulling gegeven aan de wettelijke taak om projectbesluiten voor het aanpassen of versterken van de primaire keringen goed te keuren, daarbij wordt getoetst aan de wettelijke eisen en het algemeen belang. We geven uitvoering aan overige wet- en regelgeving, waaronder de Richtlijn Overstromingsrisico's.
Bodem en landbouw
Bodemdaling, klimaatverandering en intensief grondgebruik leiden samen tot achteruitgang in de kwaliteit van het bodem- en watersysteem en de biodiversiteit in het landelijk gebied. Integraal werken aan bodem en water is een belangrijke basis voor de beleidsthema’s water, klimaat, biodiversiteit en toekomstbestendige landbouw. Daarbij is het van belang om recht te doen aan de specifieke eigenschappen van de Flevolandse bodems.
Ook in Flevoland is sprake van bodemdaling. Dit vraag om een aanpak voor de meest urgente gebieden en kennisontwikkeling voor de langere termijn. Conform de doelen voor het landelijk gebied werken we aan:
- Maatregelen die bijdragen aan het versterken van het bodem- en watersysteem;
- gebiedsgerichte aanpak in het kader van de bodemdalingsproblematiek
- Een oplossing voor de korte en voor de lange termijn voor de boeren in bodemdalingsgebieden, zo nodig via maatwerk;
- Gezamenlijke aanpak met het waterschap dat een verantwoordelijkheid draagt voor het beheer van het grondwaterpeil.